ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ

Ημερίδα Re-Battery

Αθήνα, 6 Φεβρουαρίου 2013  

. . .

Το Πρόγραμμα της Ημερίδας

Προς την ολοκληρωμένη διαχείριση του αποβλήτου των συσσωρευτών

Ο έλεγχος ως βασικό εργαλείο συμμόρφωσης 

Εισήγηση Μαργαρίτας Καραβασίλη

Πρόεδρος CISD

π. Ειδική Γραμματέας Επιθεώρησης

Περιβάλλοντος & Ενέργειας

. . .

. . .

Λαμβάνοντας υπόψη

 την άμεση ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος

 της δημόσιας υγείας,

 της εθνικής μας οικονομίας

 και της επιχειρηματικότητας,

το CISD προτείνει:

. . .

1. Περιορισμός παράνομων  συναλλαγών (αυτών που δεν καταγράφονται ή/και των παράνομων εξαγωγών).

2. Καταγραφή του συνόλου των αποβλήτων συσσωρευτών που παράγονται στην χώρα μας.

3. Έλεγχος τήρησης των νόμιμων διαδικασιών συλλογής και ανακύκλωσης

4. Συντονισμός μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών, φορέων και επιχειρήσεων

5. Εντοπισμός υπευθύνων, με βάση την επεξεργασία του πλήθους των διαθέσιμων στοιχείων (έκθεση παραγωγού αποβλήτων, ετήσια απολογιστική έκθεση ΣΥ.ΔΕ.ΣΥΣ, ετήσια απολογιστική έκθεση συλλεκτών, κ.λπ.), και παραδειγματική τιμωρία αυτών.

6. Έλεγχος δραστηριοτήτων όλων των νομίμως λειτουργούντων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης και του ΣΥ.ΔΕ.ΣΥΣ, ως προς την τήρηση περιβαλλοντικών όρων και κανόνων υγιούς ανταγωνισμού

7. Θέσπιση νέων κανόνων και λήψη αναγκαίων θεσμικών και διοικητικών μέτρων για την περιστολή του φαινομένου της παράνομης απόρριψης αποβλήτων συσσωρευτών ή εξαγωγών σε Τρίτες χώρες

8 .Προώθηση χωροθέτησης και δημιουργίας χώρων υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων

9. Διερεύνηση για τον προσδιορισμό ειδικών δράσεων για την ενίσχυση του εκσυγχρονισμού των επιχειρήσεων ανακύκλωσης

. . .

Πλήρης καταγραφή

. . .

•Συγκεντρωτικές καταστάσεις αγορών, για την περίοδο 2008 – 2012, ανά είδος για όλα τα είδη πρώτων και βοηθητικών υλών που αγοράζουν προς επεξεργασία οι οποίες θα πρέπει να φέρουν την υπογραφή του Ορκωτού Ελεγκτή.

 •Συγκεντρωτικές καταστάσεις προμηθευτών για την ίδια περίοδο (2008-2012) όπως αυτή υποβάλλεται στην Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, με το σχετικό αποδεικτικό.

. . .

Ενδυνάμωση περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων & ελέγχων

. . .

Έλεγχος τήρησης περιβαλλοντικών όρων και δεσμεύσεων με σκοπό την ενίσχυση της συμμόρφωσης και της ισότιμης και ανταγωνιστικής λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Εντοπισμός παραβάσεων, επιβολή προστίμων, Σχέδια & Δηλώσεις Συμμόρφωσης

. . .

•Πολιτική βούληση για:

•ουσιαστική ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών,

•αποτελεσματικό έλεγχο

•παραδειγματική τιμωρία των παρανομούντων

•ανάκληση αδειών παρανομούντων

•δημοσιοποίηση παρανομούντων επιχειρήσεων 

. . .

Εντατικοποίηση και συστηματοποίηση συνεργασίας μεταξύ Επιθεωρητών Περιβάλλοντος με τον «Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ)

Συνεργασία των ανωτέρω με το ΣΔΟΕ και την Αστυνομία Περιβάλλοντος

Έλεγχος των παραγωγών αυτών των προϊόντων, οι οποίοι ουσιαστικά έχουν και την ευθύνη για την ορθή διαχείριση των αποβλήτων των προϊόντων τους

Ενεργοποίηση νόμου για την «Προστασία περιβάλλοντος μέσω του Ποινικού Δικαίου»

Διασφάλιση αναγκαίων πόρων & προσωπικού 

. . .

Καθιέρωση, από τον επιβλέποντα φορέα, ενιαίου μητρώου υπόχρεων διαχειριστών ανά κατηγορία αποβλήτου και ενημέρωση αυτού σε ετήσια βάση.

•Έκδοση πιστοποιητικού περιβαλλοντικής ενημερότητας με ετήσια ισχύ για τους καταχωρημένους στο μητρώο διαχειριστές, για τη χορήγηση της οποίας θα ελέγχεται η καταβολή της χρηματικής εισφοράς και η κατοχή των σχετικών αδειών λειτουργίας.

 • Καθιέρωση, από τον επιβλέποντα φορέα, μητρώου των σημείων συλλογής τοξικών αποβλήτων (π.χ. ηλεκτρολογεία/συνεργεία)

 Καθιέρωση έκδοσης πιστοποιητικού περιβαλλοντικής ενημερότητας, με τριετή ισχύ.

. . .

·Παρακολούθηση και καταγραφή των εργασιών διαχείρισης των Συσσωρευτών Τέλους Κύκλου Ζωής στη Χερσαία χώρα.

·Συλλογή των Συσσωρευτών Τέλους Κύκλου Ζωής από τις δυσπρόσιτες περιοχές κατά την αναλογία του ποσοστού της ευθύνης του στην κλίμακα της Ελληνικής Επικράτειας και ανάληψη του κόστους των σχετικών εργασιών.

·Ενημέρωση μελών και συνεργατών του Συστήματος σχετικά με τις υποχρεώσεις τους βάσει της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας.

·Ευαισθητοποίηση μέσω προβολής και δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της ανακύκλωσης των συσσωρευτών μολύβδου στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και στην συνείδηση του κάθε πολίτη με στόχο την ευαισθητοποίηση του. 

. . .

•Θέσπιση πιο αυστηρών και αποτελεσματικών ελέγχων συμμόρφωσης, σε συνδυασμό με υποστήριξη στις βέλτιστες πρακτικές και με ενημέρωση του κοινού με βάση το τρίπτυχο:

όνομα, φήμη και ντροπή (αγγλιστί: name, fame, shame) και σύστημα επιβράβευσης ορθής συμπεριφοράς.

. . .

• Ώθηση σε μέτρα με στόχο την αντιμετώπιση ορισμένων σοβαρών και επίμονων περιβαλλοντικών προβλημάτων

. . .

• Συνεργασία με την αγορά με σκοπό τη δημιουργία πιο αειφόρων παραγωγικών και καταναλωτικών προτύπων 

. . .

Δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ εμπλεκομένων και νομίμως αδειοδοτημένων και λειτουργούντων συντελεστών του Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης συσσωρευτών

(υπόχρεοι, ανακυκλωτές, συλλέκτες, μεταφορείς, πολίτες, Ελληνικό Δημόσιο κλπ),

χωρίς  να  εμποδίζεται η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων υγιούς ανταγωνισμού και η ανάπτυξη δημιουργικών συνεργασιών.

. . .

το CISD προτείνει

. . .

Μια αειφορική διαχείριση των αποβλήτων

. . .

Προς ένα εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων για κάθε ρεύμα αποβλήτων ή για σύνολο ρευμάτων αποβλήτων.

. . .

Μια ολιστική και περιεκτική προσέγγιση του περιβάλλοντος, της υγείας, της οικονομίας και της κοινωνίας, με κεντρικό σημείο την πρόληψη του κινδύνου και τον υγιή ανταγωνισμό

. . .

Συνετή χρήση των φυσικών πόρων και προστασία του οικοσυστήματος, συνάμα με βιώσιμη οικονομική ευημερία και ισόρροπη κοινωνική ανάπτυξη, ως  προϋπόθεση για την αειφόρο ανάπτυξη.

. . . 

Τα  αειφόρα καταναλωτικά πρότυπα και τα υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα αποτελούν κίνητρο για καινοτομία, δημιουργώντας νέες αγορές και επιχειρηματικές ευκαιρίες. 

. . .

Προς μια αειφορική διαχείριση των αποβλήτων

. . .

. . .

• Πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων

• Μέτρα ενθάρρυνσης της ανακύκλωσης και ανάκτησης αυτών

• Πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας για το περιβάλλον.

• Ανάπτυξη μιας πιο οικολογικής αγοράς

• Ενημέρωση, ορθή γνώση, συμμετοχή (πρόσβαση στην πληροφορία για διαμόρφωση γνώμης και συμμετοχή στη λήψη των βέλτιστων, βιώσιμων αποφάσεων)

. . .

•Διασφάλιση εμπιστοσύνης των πολιτών, εγκαθιδρύοντας τη δημόσια διαβούλευση και τον ανοικτό διάλογο

. . .

Η ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων σε λογικά επίπεδα, μέχρις ενός σημείου δηλ. στο οποίο να επιτυγχάνεται καθαρό περιβαλλοντικό όφελος

και να είναι οικονομικώς και τεχνικώς εφικτό…

Απόβλητο συσσωρευτών: 

Απόβλητο, η μη ορθή διαχείριση του οποίου δημιουργεί ιδιαίτερες περιβαλλοντικές οχλήσεις,

παρά το ότι υπάρχουν διαθέσιμες τεχνικές και μέσα που οδηγούν στην πλήρη αξιοποίηση του υλικού.

Οι συσσωρευτές μολύβδου-οξέος , ενώ έχουν κατηγοριοποιηθεί ως απόβλητα, πωλούνται ως υλικά που έχουν οικονομική αξία.

Οι σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες και το ΠΔ 115/2004 ξεκαθαρίζουν πως οι συσσωρευτές μολύβδου-οξέος είναι επικίνδυνα απόβλητα και ως τέτοια ΔΕΝ αποτελούν εμπορεύσιμο είδος.

Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στις 10 Σεπτεμβρίου 2009, που καταδίκασε τη χώρα μας για τον τρόπο διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων της!

Όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., τα απόβλητα των μπαταριών εξαιτίας της ιδιαίτερα μεγάλης επικινδυνότητας τους θα πρέπει να διαχειρίζονται σε ποσοστό 100%.

 Στην Ελλάδα ανακυκλώνονται με ορθά περιβαλλοντικό τρόπο μόνο το 40% -45% των ποσοτήτων των μπαταριών οχημάτων και βιομηχανικής χρήσης.

. . .

 Στη γειτονική μας Ιταλία το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει εδώ και αρκετά χρόνια το 100%. 

Από τους 50.000 τόνους τέτοιων αποβλήτων που παράγονται κάθε χρόνο, μόνο οι 18.000 τόνοι ανακυκλώνονται σωστά.

. . .

 Οι υπόλοιποι χάνονται κάπου μεταξύ των χωματερών, στην καλύτερη περίπτωση ή στο βυθό των θαλασσών μας στη χειρότερη, εξάγονται παράνομα σε γειτονικά κράτη, ή, τέλος,

δεν διαχειρίζονται σωστά με αποτέλεσμα την απόρριψη των επιβλαβών τους ουσιών στο περιβάλλον. 

. . .

          

Η κατάσταση σήμερα

. . .

Τις μικρές μπαταρίες που χρησιμοποιούμε στις ηλεκτρικές συσκευές μας τις ξέρουμε όλοι και πλέον τις ανακυκλώνουμε οι περισσότεροι.

Δυστυχώς, δεν γίνεται το ίδιο και με τις μεγάλες μπαταρίες, τους λεγόμενους συσσωρευτές που διαθέτουν τα αυτοκίνητα, οι μοτοσυκλέτες, τα σκάφη, τα βιομηχανικά μηχανήματα κ.λπ. και είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, αφού έχουν ισχυρά τοξική και καρκινογόνο δράση!

Αυτές, σε μεγάλο βαθμό, τις αφήνουμε ως χώρα στην τύχη τους. 

. . .

Η περιβαλλοντική ρύπανση που προκαλούν οι συσσωρευτές, αρχίζει από την στιγμή που αφήνονται από τους κατόχους τους, σε σημεία  όπως κατά μήκος των οδών, στα χωράφια, στις ακρογιαλιές 

. . .

Τον χώρο της διαχείρισης των συσσωρευτών λυμαίνονται παρακυκλώματα που «επιτρέπουν» στους επιχειρηματίες του χώρου να κερδίζουν εκατομμύρια ευρώ από τη μη σωστή διαχείριση των προϊόντων τους αλλά και την παράνομη εξαγωγή τους ακόμα, συνήθως στη Βουλγαρία, μια χώρα που «υποδέχεται» τα συγκεκριμένα απόβλητα της Ελλάδας.

. . .

Στο κύκλωμα αυτό εμπλέκονται και Ρομά οι οποίοι δραστηριοποιούνται στις χωματερές. 

. . .

             

. . .

     Κι αυτό συμβαίνει καθώς ο σωστός τρόπος με τον οποίο οφείλει να ανακτάται ο μόλυβδος των μπαταριών κοστίζει.

Η ανάκτηση με τήρηση των περιβαλλοντικών προδιαγραφών (τοποθέτηση φίλτρων στα εργοστάσια ανακύκλωσης, τεμαχισμός των μπαταριών, εξουδετέρωση του ηλεκτρολύτη, σωστή διαχείριση των υπολειμμάτων κ.α.) στοιχίζει 400 ευρώ ο τόνος, την ίδια στιγμή που η μη ορθή και άρα παράνομη ανάκτηση στοιχίζει μόλις 80 ευρώ.

Υπολογίζοντας τη μεγάλη ποσότητα των συγκεκριμένων αποβλήτων που μετριέται σε χιλιάδες τόνους και την… ιδιαίτερα οικονομική τιμή της παράνομης διαχείρισης τους, συμπεραίνουμε ότι υπάρχουν εταιρείες οι οποίες εξοικονομούν πολλά εκατομμύρια ευρώ, απλά μην τηρώντας τους όρους που οφείλουν.

. . .

Περιβάλλον – Υγεία

. . .

Η ανθρώπινη υγεία επηρεάζεται από περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με ρύπανση αέρα, εδάφους, υδάτων, επικίνδυνα χημικά & θορύβους.

Η ανθρώπινη υγεία επηρεάζεται από τη διάχυση των κυρίαρχων ρύπων των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών (μόλυβδος, κάδμιο και νικέλιο)

Η επίδραση του μολύβδου αφορά κυρίαρχα το αιμοποιητικό, νευρολογικό, αναπνευστικό, καρδιαγγειακό και ουροποιητικό σύστημα

Οι συγκεντρώσεις του μολύβδου μεταξύ 10 -20 μg/dl σε βρέφη και παιδιά μικρής ηλικίας οδηγούν σε μείωση του δείκτη νοημοσύνης κατά 5 μονάδες,

Μελέτες σε εργαζόμενους με χρόνια έκθεση σε μόλυβδο δείχνουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου, του πνεύμονα και της ουροδόχου κύστης.

. . .

Το Νικέλιο, του οποίου οι συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα αυξάνονται, είναι μια καρκινογόνος ουσία και ορισμένες μορφές Νικελίου ιδιαίτερα οι υδατοδιαλυτές εισπνεόμενες προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα,

ενώ το Κάδμιο, εισπνεόμενο μπορεί να προκαλέσει χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και καρκίνο του πνεύμονα, βλάβες στα νεφρά,

ενώ μπορεί ακόμη να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα των αντρών αφού δρα και σαν ξένο οιστρογόνο.

. . .

Κρίσιμα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος

. . .

- —έλλειψη ποσοτήτων αποβλήτων συσσωρευτών στην Ελληνική Επικράτεια που οδηγούν στην υπολειτουργία των εγκαταστάσεων και στην εισαγωγή αποβλήτων συσσωρευτών από Τρίτες χώρες 

—- έλλειψη θεσμοθετημένων χώρων υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (σκωρία) από την ανακύκλωση των συσσωρευτών που οδηγεί σε υπέρογκο κόστος για την εξαγωγή τους και θέτει το περιβάλλον σε σοβαρούς κινδύνους

 - —έλλειψη επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών των επιχειρήσεων   ανακύκλωσης

. . .

Τα συστήματα ανακύκλωσης

. . .

-  δεν λειτουργούν με όρους ελεύθερης αγοράς και ελεύθερου ανταγωνισμού, με ευθύνη των ίδιων των εναλλακτικών συστημάτων,

ιδιαίτερα μετά τη ραγδαία πτώση των τιμών του χάλυβα και του σιδηρούχου scrap, από το Σεπτέμβριο του 2008 και την παράλληλη αύξηση του λειτουργικού κόστους των εταιρειών ανακύκλωσης.

- η ανακύκλωση καθίσταται ασύμφορη, καθώς προστίθεται το κόστος της διαχείρισης των υπολειμμάτων από την επεξεργασία απορρύπανσης των ΟΤΚΖ,

καθώς η χώρα μας δε διαθέτει χώρους θερμικής επεξεργασίας με παράλληλη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εναπόθεσης των υπολειμμάτων σε ΧΥΤΥ.

. . .

Κλοπή μετάλλων

. . .

(διεθνές πρόβλημα που καλλιεργείται από το οργανωμένο έγκλημα μετακίνησης αγαθών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και απειλεί τις οικονομίες των χωρών της Ευρώπης)

Έχει πάρει ανησυχητικές και συχνά επικίνδυνες διαστάσεις, καθώς συνδέεται  με την αύξηση της τιμής των μετάλλων και ειδικότερα του χαλκού,

αλλά και με την καύση των καλωδίων και άλλων μεταλλικών υλικών, που επιδεινώνουν τις συνέπειες σε κάθε επίπεδο, οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό.

. . .

Ποιοι παίρνουν, τελικά, όλες αυτές τις μπαταρίες από τις πηγές παραγωγής τους και πώς τις διαχειρίζονται; 

. . .

Η διαρροή ξεκινά από τον τόπο συγκέντρωσης των αποβλήτων συσσωρευτών, όπως για παράδειγμα τα συνεργεία, τα οποία, για να μην μπλέξουν με τη νόμιμη διαδικασία,

βρίσκουν βολικότερο να δίνουν στους Τσιγγάνους και στους λοιπούς ρακοσυλλέκτες τις μπαταρίες αυτοκινήτων που έχουν αλλάξει …

Αδειάζουν τα επικίνδυνα υγρά, όπου βρουν, για να ελαφρύνουν το φορτίο, αδιαφορώντας για τα ρινίσματα μολύβδου που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα,

ή σπάνε τους συσσωρευτές για να απαλλαχθούν από τα ογκώδη πλαστικά μέρη και να κάνουν την επίσκεψή τους στα ανακυκλωτήρια πιο προσοδοφόρα,

ή βάζουν φωτιά με ελαστικά, καλώδια και ότι άλλο βρουν και λιώνουν το μόλυβδο μέσα σε βαρέλια, απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα διοξίνες, διοξείδιο του θείου και μόλυβδο σε αέρια μορφή.

ή (από ιδιοκτήτες σκαφών) πετούν στη θάλασσα τις παλιές μπαταρίες αδιαφορώντας για το υψηλό περιβαλλοντικό κόστος

ή τις ξεφορτώνονται σε χωματερές, ρεματιές ή στα διαλυτήρια παλιών μετάλλων…

. . .

Τα σκραπατζίδικα, αντί να διαθέτουν ειδικούς αδειοδοτημένους χώρους για την ασφαλή συγκέντρωση επικίνδυνων αποβλήτων, τις στοιβάζουν χύμα σε σωρούς, μολύνοντας έτσι το έδαφος και την ατμόσφαιρα.

Η αστυνομία, ο στρατός ξηράς, η ΔΕΗ, ο ΟΣΕ, το ΕΚΑΒ, τα ΚΤΕΛ, οι Οργανισμοί Αστικών Συγκοινωνιών αλλά και το σύνολο των ΟΤΑ δεν στέλνουν τις παλιές μπαταρίες τους στο φορέα,

αλλά επιλέγουν άλλες πλάγιες και αδιαφανείς μεθόδους …

. . .

Το πρόβλημα έχει πλέον λάβει εκρηκτικές διαστάσεις …

. . .

. . .

• Απειλεί την επιβίωση των νόμιμων εταιρειών ανακύκλωσης που λειτουργούν στη χώρα μας

• Αποδυναμώνει κάθε προσπάθεια για την επίτευξη των εθνικών στόχων ανακύκλωσης, μειώνει την αξιοπιστία της λειτουργίας των συστημάτων  ανακύκλωσης και κυρίως

επιδεινώνει τα ήδη κρίσιμα περιβαλλοντικά προβλήματα. 

. . .

Μεγάλο μέρος των αποβλήτων συνεχίζει να οδηγείται σε παλαιότερες και με ακατάλληλη διαχείριση εγκαταστάσεις, ή να απορρίπτεται ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον,

λόγω της αδυναμίας της Πολιτείας να εφαρμόσει την σχετική κοινοτική & εθνική νομοθεσία. 

. . .